हॅलो कृषी ऑनलाईन : महाराष्ट्रात दररोज शेतकरी आत्महत्यांच्या बातम्या येत आहेत. मात्र मराठवाड्यात सध्या शेतकरी आत्महत्येच्या घटनांमध्ये वाढ झाली आहे. एका अहवालानुसार, एकट्या नांदेड जिल्ह्यात शेतकरी आत्महत्यांच्या घटना दुपटीने वाढल्या आहेत. संततधार पावसामुळे या भागातील पिकांचे मोठ्या प्रमाणात नुकसान झाल्याचे बोलले जात आहे. अशा परिस्थितीत कर्जबाजारी झालेल्या शेतकऱ्यांना आत्महत्या करण्यास भाग पाडले जात आहे. अधिकृत अंदाजानुसार, नांदेडमधील आत्महत्यांची संख्या जुलैमधील आठवरून ऑगस्टमध्ये 26 वर पोहोचली.
मीडिया रिपोर्ट्सनुसार, 2022 मध्ये जिल्ह्यातून ऑगस्टपर्यंत एकूण 93 शेतकरी आत्महत्या झाल्या. आणि अधिकाऱ्यांनी यापैकी ६३ जणांना एक लाख रुपयांच्या भरपाईसाठी पात्र मानले. विशेष म्हणजे गतवर्षी जिल्ह्यात 119 शेतकरी आत्महत्या झाल्या होत्या. त्यापैकी केवळ 65 शेतकरी कुटुंबांना नुकसान भरपाई मिळाली. आतापर्यंत एकट्या मराठवाड्यातील ६६१ शेतकऱ्यांनी जीव दिला आहे. त्यापैकी सुमारे 485 जणांना राज्य सरकारकडून नुकसान भरपाई मिळाली आहे. अवाढव्य कर्ज तसेच खराब हवामानामुळे होणारे अतोनात नुकसान यामुळे शेतकऱ्यांना असे टोकाचे पाऊल उचलावे लागले आहे.
3,652,872 हेक्टर जमीन खराब
नांदेडच्या सिरंजनी गावचे प्रमुख पवन करेवाड म्हणाले की, या वर्षी पावसाने गाव आणि परिसरातील अनेक शेतकऱ्यांना फटका बसला आहे. सुमारे 20 टक्के शेतकऱ्यांची शेतजमीन पूर्णपणे वाहून गेली आहे. जुलैच्या पहिल्या पावसानंतर काही शेतकऱ्यांची पिके उद्ध्वस्त झाल्याचे त्यांनी सांगितले. विभागीय आयुक्त, औरंगाबाद यांच्या आकडेवारीनुसार, जुलै, ऑगस्ट आणि सप्टेंबरमध्ये झालेल्या अतिवृष्टीमुळे सुमारे 3,652,872 हेक्टर जमीन खराब झाली आहे. शेतकर्‍यांच्या म्हणण्यानुसार, खराब हवामानामुळे शेतीच्या नुकसानीसोबतच परिस्थिती बिकट झाली आहे.
13,200 प्रति हेक्टर रु.च्या रकमेचा हक्क
माझी पाच एकर जमीन सोयाबीन, कापूस वाहून गेल्याचे एका शेतकऱ्याने सांगितले. नांदेडमधील हिमायतनगर येथील शेतकरी किरण गाडे यांनी सांगितले की, मी झाडे लावू किंवा माती तयार करू शकेन अशी शक्यता नाही. ते म्हणाले की, संपूर्ण मातीची झीज झाली असून येत्या हंगामासाठी सुपीकता आणि शेतजमिनी पूर्ववत करणे कठीण होणार आहे. गाडे यांनी त्यांच्या पिकावर 80 हजार रुपयांहून अधिक गुंतवणूक केली होती. गतवर्षी जेवढे पीक काढले जाईल, त्यांच्याकडून मला खूप आशा असल्याचे ते म्हणाले. ते म्हणाले की, जमिनीचे नुकसान झाले असले तरी मला राज्य सरकारकडून मदत म्हणून 13,200 रुपये प्रति हेक्टर रक्कम मिळण्यास पात्र आहे.
नुकसान भरून काढण्यासाठी कोणतीही तरतूद नाही
महाराष्ट्राच्या कृषी विभागाच्या एका वरिष्ठ अधिकाऱ्याने सांगितले की, मोठ्या प्रमाणात नुकसान भरून काढण्याची कोणतीही तरतूद नाही. सध्या शेतकऱ्यांच्या पिकाचे ३३ टक्क्यांपेक्षा जास्त नुकसान झाले तरच ते आर्थिक भरपाई मिळण्यास पात्र आहेत. त्याच वेळी, ज्या शेतकर्‍यांच्या शेतजमिनीचे संपूर्ण नुकसान झाले आहे त्यांना भरपाई लागू आहे. पण एवढी मर्यादित मदत आणि बिघडलेली परिस्थिती हे देखील शेतकऱ्यांना आत्महत्येकडे ढकलण्याचे कारण आहे.
अडीच एकर जमिनीवर केलेली सोयाबीनची शेती पूर्णपणे उद्ध्वस्त झाली
सरकारी नोंदीनुसार, नांदेडमधील परवा गावातील राजू गोथमवाड या शेतकऱ्याने १४ जुलै रोजी आत्महत्या केली. 2021 मध्ये 2.5 एकर जमिनीवर केलेली सोयाबीनची लागवड पावसामुळे पूर्णपणे उद्ध्वस्त झाली होती. गोठमवाड यांनी एका खासगी सावकाराकडून चार टक्के व्याजाने कर्ज घेतले होते. तोट्याबरोबर व्याज वाढले. जूनमधील पावसाने बियाणे उगवण्यास मदत केली, परंतु एक महिन्यापेक्षा जास्त काळ पाऊस न झाल्यामुळे वाढ खुंटली. पाऊस परतल्यानंतर, पिके जास्त प्रमाणात सडली. अशाप्रकारे गोथमवादने आपले जीवन संपवले. कर्ज म्हणून मागितलेले 2 लाख रुपये आपण फेडू शकत नाही हे त्याला माहीत होते.
संदर्भ टीव्ही ९