हॅलो कृषी ऑनलाईन : देशातील अनेक भागातील पशुपालक चारा टंचाई आणि महागाईशी झुंज देत आहेत. उशिरा झालेला पाऊस आणि त्यानंतर मुसळधार पाऊस यामुळे हे संकट अधिकच गडद झाले आहे. काही राज्यांमध्ये शेतकरी भाताचा पेंढा बनवून त्यांच्या जनावरांना चाराही घालतात, पण तेही अतिवृष्टीमुळे कुजले आहे. ज्या राज्यांमध्ये चाऱ्याचे संकट आहे, त्या राज्यात अझोलाचा वापर पशुसंवर्धनाच्या कामात करता येईल, असे कृषी शास्त्रज्ञ सांगतात.
ज्या राज्यांमध्ये हिरव्या चाऱ्याचे संकट आहे अशा राज्यांतील पशुपालक शेतकरी अधिकतर अझोला वापरतात. हे पाण्यात आढळते आणि प्रथिनांचा चांगला स्रोत आहे. त्यामुळे दुधाचे प्रमाण वाढते. म्हणजेच महागडा हिरवा चारा विकत घेऊन पोसणाऱ्या पशुपालकांसाठी हा एक चांगला पर्याय आहे. अझोला पशुपालनासाठी अमृत आहे असे म्हणतात.
अझोला म्हणजे काय?
अझोला ही पोषक तत्वांनी युक्त जलचर वनस्पती आहे. त्याच्या पानांमध्ये हिरवे शेवाळ आढळते. पशुखाद्यासाठी हा सर्वोत्तम पर्याय आहे. महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे ते तयार करण्यासाठी जास्त जागा लागत नाही. तुम्ही 95 टक्के अझोला पाण्यातून बाहेर काढता आणि दुसऱ्या दिवशी तो पुन्हा 100 टक्के जागा व्यापेल. म्हणजे ते तयार होईल. त्यामुळे दुधाचे उत्पादन वाढू शकते.
अझोलाची निर्मिती कशी होते?
ज्या पशुपालकांना अजोलाचे उत्पादन करायचे आहे ते विटांनी वेढून प्लास्टिक वापरून डबक्याप्रमाणे हाऊज तयार करतात आणि त्यामध्ये पाणी सोडून अझोलाचे वनस्पती सोडतात. अजोलाला जमिनीच्या पृष्ठभागापासून पाच ते 10 सेमी पाण्याची पातळी आवश्यक असते. यासाठी तापमान 25-30 अंश असावे. पर्यावरण आणि हवामानाचा अझोला उत्पादनावर विशेष परिणाम होत नसल्यामुळे, ते देशातील जवळजवळ सर्व राज्यांमध्ये घेतले जाऊ शकते.
किती प्रथिने आढळतात
दुभत्या जनावरांच्या पोषण आणि आरोग्यासाठी हिरवा चारा हा महत्त्वाचा स्रोत असल्याचे कृषी शास्त्रज्ञ सांगतात. मात्र हिरव्या चाऱ्याचा प्रश्न बिकट आहे हेही सध्याचे कटू सत्य आहे. अझोलामध्ये सर्व आवश्यक पोषक घटक असल्यामुळे ते गाई आणि म्हशींच्या वाढीसाठी आणि दूध उत्पादनासाठी उपयुक्त आहे. शास्त्रज्ञांच्या मते, जनावरांच्या चाऱ्यात मिसळण्यापूर्वी ते चांगले धुवावे. यामध्ये 25 ते 30 टक्के प्रथिने असतात. असा दावा केला जातो की प्रति किलोग्रॅम अझोला तयार करण्यासाठी 1 रुपये पेक्षा कमी खर्च येतो.