हॅलो कृषी ऑनलाईन : शेतकरी मित्रानो, तुम्हाला माहितीच असेल की चंदनाची लागवड किती फायदेशीर आहे. सरकारचा अधिकृत परवाना घेऊन तुम्ही चंदनाची शेती करू शकता. त्यामुळे तुम्हाला कोणत्याही चिंतेशिवाय चांगला नफा मिळू शकतो आज आम्ही तुम्हाला अशा एका शेतकऱ्यांबद्दल सांगणार आहोत जो सध्या चंदनाच्या शेतीतून लाखो रुपये कमावत आहे.
उत्तर प्रदेशातील रामपूर येथील शहजादनगर येथील रहिवासी असलेले रमेश कुमार चंदनाची शेती करतात. आणि सध्या त्यांना त्यातून चांगले उत्पन्न मिळत आहे. सुमारे 12 वर्षांपूर्वी वडिलांचे निधन झाल्यानंतर त्यांच्या वाट्याला 27 एकर जमीन आली. ज्यावर त्यांचे भाऊ शेती करायचे. यानंतर त्यांनी पर्यायी शेती म्हणून औषधी शेती करण्याचा निर्णय घेतला.
त्यांनी माहिती गोळा केली, त्यानंतर चंदनाच्या लागवडीची माहिती मिळाली. त्यानंतर चंदन लागवडीचे संपूर्ण ज्ञान आणि प्रशिक्षण घेण्यासाठी ते बंगळुरूला गेले. जिथे भारतीय वुड सायन्स टेक्नॉलॉजीची संपूर्ण माहिती मिळाली. यानंतर ते मे महिन्यात बियाणे घेऊन रामपूरला आले. येथे त्यांनी आपल्या भावांकडून आठ बिघे जमीन रिकामी करून त्यात चंदनाची रोपे तयार करण्यासाठी बी पेरले. त्यानंतर ते आता बियाणे रोपांच्या रूपात तयार आहेत. रमेश कुमार स्पष्ट करतात की उत्तर प्रदेशमध्ये यापूर्वी चंदनाच्या लागवडीवर बंदी होती, परंतु 2017 मध्ये सरकारने ती निर्बंधातून मुक्त केली.
सरकारने ही अट घातली
शेतकरी रमेश कुमार सांगतात की 2017 पर्यंत चंदनाच्या लागवडीवर बंदी होती. पण, आता कोणताही शेतकरी चंदनाची लागवड करू शकतो. एका झाडापासून शेतकरी दोन ते तीन लाख रुपयांपर्यंत कमाई करू शकतात. एका एकरात सुमारे 400 ते 500 रोपे लावता येतात. चंदनाची लागवड करण्यासाठी काही गोष्टींची विशेष काळजी घ्यावी लागते. उत्तर भारतात पांढर्‍या चंदनाची सर्वाधिक लागवड केली जाते. कारण, त्याला 7.5 पीएच असलेली माती आवश्यक आहे.
चंदनाची झाडे तयार झाल्यानंतरच ती सरकार खरेदी करेल आणि निर्यात करेल, या अटीवर सरकारने शेतकऱ्यांना चंदनाची लागवड करण्यास परवानगी दिली आहे. ही माहिती मिळाल्यानंतर त्यांनी चंदनाची लागवड करण्याचा निर्णय घेतला आणि आता रोप तयार झाले आहे.
चंदनाची लागवड कुठे करता येईल?
मुळात चंदनाचे दोन प्रकार आहेत. ज्यामध्ये लाल चंदन आणि पांढरे चंदन समाविष्ट आहे. दक्षिण भारतातील राज्यांमध्ये लाल चंदनाची लागवड केली जाते, तर उत्तर प्रदेशात पांढरे चंदन पिकवता येते. त्यासाठी मातीचे पीएच मूल्य साडेसात आहे. त्याच्या झाडाची उंची 18 ते 20 मीटर आहे आणि परिपक्व होण्यासाठी 10 ते 12 वर्षे लागतात. यासाठी दलवान जमीन, पाणी शोषणारी सुपीक चिकणमाती आणि वार्षिक 500 ते 625 मिमी पर्जन्यमान आवश्यक आहे.
चंदनाची लागवड केव्हा, कशी आणि का करावी
शेतकरी रमेश कुमार सांगतात की 2017 पर्यंत चंदनाच्या लागवडीवर बंदी होती. पण, आता कोणताही शेतकरी चंदनाची लागवड करू शकतो. एका झाडापासून शेतकरी दोन ते तीन लाख रुपयांपर्यंत कमाई करू शकतात. एका एकरात सुमारे 400 ते 500 रोपे लावता येतात. चंदनाची लागवड करण्यासाठी काही गोष्टींची विशेष काळजी घ्यावी लागते. उत्तर भारतात पांढर्‍या चंदनाची सर्वाधिक लागवड केली जाते. कारण, त्याला 7.5 पीएच असलेली माती आवश्यक आहे.
चंदनाच्या झाडाला किती पाणी लागते
शेतकरी रमेश कुमार यांच्या मते, चंदनाच्या झाडाला जास्त पाणी लागत नाही. अशा परिस्थितीत ते लावताना हे लक्षात ठेवा की ते अशा ठिकाणी ठेवू नका जेथे भरपूर पाणी भरले आहे. विशेषतः सखल भागात लागवड करू नका, जेथे पाणी भरलेले आहे.
चंदनासह होस्ट वनस्पती लावा
चंदन वनस्पती ही परोपजीवी वनस्पती आहे. चंदनाच्या झाडासह यजमान रोप लावणे आवश्यक आहे, कारण केवळ चंदनच फुलू शकत नाही. त्यामुळे चंदनाच्या वाढीसाठी यजमान असणे आवश्यक आहे. वास्तविक, यजमान वनस्पतीची मुळे चंदनाच्या मुळांना भेटतात आणि तेव्हाच चंदनाचा विकास झपाट्याने होतो. शेतकरी चंदनाच्या झाडापासून चार ते पाच फूट अंतरावर यजमान रोपे लावू शकतात. रोप सहा महिने ते दोन वर्षांचे असावे.
चंदनाचे रोप लावल्यानंतर आजूबाजूला स्वच्छतेची विशेष काळजी घ्यावी लागते. तसेच त्याच्या मुळांजवळ पाणी साचणार नाही याची काळजी घ्यावी लागते. पाणी साचू नये म्हणून शेतकऱ्याने त्याचा बांध थोडा वर ठेवावा, जेणेकरून पाणी मुळाजवळ साचणार नाही. चंदनाच्या झाडांना आठवड्यातून दोन ते तीन लिटर पाणी लागते. पाण्यामुळेच चंदनाच्या झाडाला रोग होतो. अशा परिस्थितीत शेतकऱ्यांनी पाण्यापासून वाचवल्यास रोगराई होत नाही.
रोपाची किंमत किती आहे
शेतकऱ्यांना चंदनाचे रोप 200 ते 400 रुपयांना मिळणार आहे. त्याची किंमतही झाडांच्या संख्येवर अवलंबून असते. याशिवाय त्याच्याशी जोडलेल्या होस्ट प्लांटची किंमत सुमारे 50 ते 60 रुपये आहे. शेतकरी रमेश कुमार यांच्या मते, चंदन हे सर्वात महागडे लाकूड मानले जाते. त्याचा बाजारभाव 25 हजार ते 30 हजार रुपये प्रति किलो इतका आहे. एका झाडापासून शेतकऱ्याला 25 ते 40 किलो लाकूड सहज मिळते. अशा परिस्थितीत एका झाडापासून ते सहज पाच ते सहा लाख रुपये कमावतात.
चंदन वृक्ष संरक्षण
चंदनाच्या झाडाला पहिली आठ वर्षे कोणत्याही बाह्य संरक्षणाची आवश्यकता नसते, कारण तोपर्यंत त्याला सुगंध येत नाही. झाडाचे लाकूड पिकण्याची प्रक्रिया सुरू होताच त्याला वास येऊ लागतो. मग संरक्षण आवश्यक आहे. यासाठी शेतकरी शेताला वायर सीज करू शकतात. तसेच मैदानाभोवती पाच फुटांची भिंत बांधता येईल.